Gastroskopia

W trakcie gastroskopii możliwe Jest pobranie materiału do badania histopatologicznego (tzw. biopsja endoskopowa). Pobranie materiału do badania ma szczególne znaczenie w diagnostyce i profilaktyce zmian nowotworowych. Obejmuje najczęściej błonę śluzową i płytki fragment błony podśluzowej. Pobierane podczas gastroskopii fragmenty (pobranie, za pomocą szczypczyków o różnych rozmiarach, jest bezbolesne) są następnie przesyłane do Laboratorium do oceny pod mikroskopem. Podczas gastroskopii można również wykonać wiele zabiegów terapeutycznych. Lekarz wykonujący badanie gastroskopii może poszerzać zwężenia przewodu pokarmowego, usuwać polipy lub połknięte ciała obce, zahamować krwawienie z górnego odcinka przewodu pokarmowego.

• utrudnienia połykania - ich przyczyną mogą być zmiany zapalne w przełyku lub zaburzenia motoryki o charakterze rozlanych skurczów
• zgaga - jej najczęstszą przyczyną jest zarzucanie kwaśnej treści żołądkowej do przełyku. Może być również spowodowana przez zaburzenia opróżniania żołądka w przebiegu choroby wrzodowej
• przewlekłe zapalenie żołądka
• wymioty
• krwawienie z górnego odcinaka przewodu pokarmowego
• niedokrwistość
• niewyjaśniona utrata masy ciała
• podejrzenie obecności ciał obcych
• dolegliwościbólowe w okolicy nadbrzusza

• na 8 godzin przed badaniem gastroskopii nie należy nic jeść
• na 4 godziny przed badaniem nie należy nic pić, palić papierosów, żuć gumy
• osoby stale przyjmujące leki np. na nadciśnienie tętnicze, choroby serca, padaczkę, powinny zażyć normalną dzienną dawkę swoich leków
• popijając małą ilością wody

• Przed badaniem należy zdjąć okulary oraz wyjąć protezy zębowe. Następnie gardło zostaje znieczulone lekiem w postaci aerozolu, co pozwala ograniczyć dyskomfort związany z wprowadzaniem aparatu. Badanie gastroskopii jest wykonywane w pozycji leżącej, na lewym boku, z głową przygiętą do klatki piersiowej. Gastroskop jest wprowadzany przez ustnik, który badana osoba trzyma zębami do końca trwania badania.
• Podczas całego badania nie należy połykać śliny, która spływa swobodnie do śliniaka. Powinno się swobodnie i miarowo oddychać.
• Z uwagi na to, że w trakcie gastroskopii do żołądka wprowadzana jest niewielka ilość powietrza, pojawić się może uczucie wzdęcia i odbijania. Są to zjawiska normalne w trakcie gastroskopii i ustępują zaraz po jej zakończeniu.
• Czas badania jest indywidualnie zmienny i przeciętnie wynosi kilka minut.

to badanie pozwalające zbadać jelito grube poprzez wprowadzenie do odbytu giętkiego przewodu o grubości palca wskazującego, zakończonego kamerą. Jego długość sięga od 130 do 200 cm. Aby umożliwić dokładną obserwację jelita grubego, trzeba czasami rozciągnąć jego ściany niewielką ilością wpompowanego powietrza. Pozwala ono na uwidocznienie światła jelita grubego oraz ewentualnych patologicznych zmian. Ilość powietrza zależy między innymi od stopnia oczyszczenia jelita.

Kolonoskop składa się z elastycznej rurki o długości około 130–200 cm, zakończonej z jednej strony kamerą i źródłem światła, a z drugiej - manipulatorem. Wewnątrz znajduje się kanał do wprowadzania dodatkowych narzędzi, którymi można pobrać wycinki do badań albo wykonać drobne zabiegi. Końcówkę kolonoskopu można odchylać w dowolnym kierunku, co ułatwia oglądanie ścianek okrężnicy i umożliwia łagodne wprowadzanie instrumentu, który musi pokonać cztery zakręty, mające 90 i więcej stopni. Rozwój techniki światłowodowej i medycznej sprawił, że współczesne kolonoskopy – w porównaniu z modelami używanymi 10–15 lat temu – mają mniejszą średnicę, są bardziej elastyczne i dają obraz lepszej jakości. Dla pacjenta oznacza to krótsze i mniej uciążliwe badanie, a dla lekarza większy komfort pracy i pewniejszą diagnozę.

Pacjent układa się na lewym boku, z nogami zgiętymi w kolanach i przysuniętymi do brzucha, może zajść potrzeba kilkakrotnej zmiany pozycji. Lekarz ustawia się za pacjentem, aby móc swobodnie manipulować kolonoskopem i obserwować obraz na monitorze. Badanie może być zarejestrowane na płycie DVD, co ułatwia ewentualne konsultacje. O ile warunki techniczne na to pozwalają, pacjent może obserwować przebieg badania. Opróżnione jelito jest zapadnięte, jego ścianki przywierają do siebie. Żeby ułatwić manipulowanie kolonoskopem i umożliwić oglądanie wnętrza jelita, trzeba je rozsunąć, wprowadzając do jelita gaz pod niewielkim ciśnieniem. Nadmiar gazu uchodzi na zewnątrz i pacjent nie powinien temu przeciwdziałać.

Może się okazać, że trzeba pobrać wycinki tkanek do dalszych badań albo usunąć polip. Służy do tego sonda, zakończona niewielkimi szczypcami, pętlą lub innym narzędziem, wprowadzana przez kanał w kolonoskopie. Te czynności nie sprawiają bólu: wnętrze jelita nie jest unerwione czuciowo, dlatego drobne zabiegi nie wymagają znieczulenia.

Tempo badania bywa różne. Jeśli lekarz dostrzeże coś, co wymaga dokładniejszego sprawdzenia, zapewne zatrzyma się na dłuższą chwilę. Pobranie wycinków albo usunięcie polipów nieznacznie wydłuża badanie. Zazwyczaj pacjent spędza na stole od kilkunastu do kilkudziesięciu minut. Lekarz na pewno wiele razy zapyta o samopoczucie. Jeśli badanie jest bolesne albo uciążliwe, trzeba o tym otwarcie powiedzieć. Badający postara się pomóc, a w ostateczności przerwie badanie (co nie oznacza, że natychmiast wycofa kolonoskop). Jeśli akurat wykonuje jakiś zabieg na ścianie jelita, najpierw musi go bezpiecznie dokończyć. Najczęściej pacjenci dobrze znoszą kolonoskopię, opisując ją jako „niezbyt przyjemną, ale do zniesienia”.

Kolonoskopię można wykonać bez znieczulenia lub w znieczuleniu tzw. nowoczesnej sedacji dożylnej, która jest bezpieczna, znosi ból i niepokój chorego, zwłaszcza u chorych z obciążającymi chorobami innych narządów. Decyzję o znieczuleniu podejmuje pacjent i lekarz.

Po kolonoskopii należy chwilę odpocząć w gabinecie lub poczekalni. Gazy wprowadzone do okrężnicy podczas badania muszą się wydostać na zewnątrz, nie należy ich wstrzymywać. Pacjent powinien zapewnić sobie bezpieczny powrót do domu i co najmniej kilka godzin wypoczynku. Zazwyczaj jeszcze tego samego dnia można powrócić do normalnej aktywności.

Po badaniu może utrzymywać się ból o różnym nasileniu, jednak ustępuje on całkowicie po kilku lub kilkunastu godzinach. Bardzo rzadko dochodzi do poważniejszych komplikacji, wymagających interwencji chirurgicznej: - obfitego krwawienia, - przebicia ściany jelita.

• ból brzucha,
• gorączka,
• dreszcze,
• krwawienie,
• czarne, smoliste stolce.

Przy wystąpieniu tego typu objawów należy pilnie skonsultować się z lekarzem gastroenterologiem.

Poza badaniami profilaktycznymi, wskazania do kolonoskopii to:

• dane kliniczne sugerujące chorobę zapalną jelit, wrzodziejące zapalenie jelita grubego, chorobę Leśniowskiego-Crohna, a u starszych, zwłaszcza kobiet, podejrzenie mikroskopowego zapalenia jelit,
• - nagła zmiana rytmu wypróżnień w ostatnich kilku miesiącach, zaparcia lub przedłużająca się biegunka niejasnego pochodzenia, domieszki w stolcu (zwłaszcza obecność krwi),
• szeroko pojęte niedokrwistości niedoborowe,
• cechy kliniczne krwawienia z przewodu pokarmowego,
• zespoły zaburzeń wchłaniania,
• nagła i nieuzasadniona utrata masy ciała,
• podejrzenie ciała obcego,
• diagnostyka różnicowa chorób jamy brzusznej, w tym zespołu jelita nadwrażliwego.

Wskazania terapeutyczne do kolonoskopii - wykonanie drobnych zabiegów z użyciem narzędzi endoskopowych:

• polipektomia,
• hamowanie krwawienia z nieprawidłowych struktur (guzy, owrzodzenia, malformacje naczyniowe),
• dekompresja zaostrzenia colitis ulcerosa (pod postacią megacolon toxicum),
• usuwanie ciał obcych,
• poszerzanie zwężeń w obrębie dolnego odcinka przewodu pokarmowego (zwężenia takie powstawać mogą na przykład po operacjach na jelicie grubym).

Kolonoskopię powinno się wykonywać w ramach badań profilaktycznych w kierunku wczesnego wykrywania raka jelita grubego i zmian przedrakowych w postaci gruczolaków (polipów). Dotyczy to wszystkich bezobjawowych pacjentów po 50. roku życia z/lub bez wywiadu raka jelita grubego w rodzinie. W rodzinach z wywiadem raka jelita grubego badanie profilaktyczne powinno się przeprowadzić o 10 lat wcześniej niż najwcześniejsze wystąpienie raka w rodzinie. Np. gdy ojciec miał 48 lat, dzieci wykonują badanie w wieku 38 lat. Kolonoskopia połączona z endoskopową polipektomią jest najskuteczniejszą metodą zmniejszającą zapadalność na raka jelita grubego.